Terugblik op Lekker Bomen over de Natuur
Naam auteur
Het thema “Natuur” stond deze week centraal in de Week van de Kinderfilosofie. Een mooie aanleiding om een buitenactiviteit te organiseren voor kinderen van 9 tot 12 jaar. Met vijf kinderen hebben we een boswandeling gemaakt en een filosofisch gesprek gehad over de natuur.
Hieronder lees je (delen van) twee gesprekken. Gelijk de eerste vraag gaf al genoeg stof tot nadenken en praten: Natuur, wat is dat eigenlijk? (tekst gaat verder onder afbeelding)
(tekst gaat verder onder afbeelding)
*
omwille de privacy van de deelnemende kinderen en ouders, zijn alle namen gefingeerd. De gesprekken zijn wel naar waarheid weergegeven.
Eerste gesprek:
Ik:
Natuur, wat is dat eigenlijk?
Sam:
Natuur is alles wat vanzelf ontstaat. Zonder dat het door de mens gemaakt is.
Emma:
Deze bomen hier, dat is wel natuur. Maar dat hek daar, dat niet.
Ik:
En wij zelf: mensen? Zijn wij natuur?
Sam:
Ja, mensen zijn ook onderdeel van de natuur. Maar vroeger waren mensen wel meer in de natuur. Nu is bijna alles volgebouwd door mensen en dat is geen natuur meer.
We lopen langs een dode boom en praten over wanneer iets nog leeft en wanneer iets dood is. Op de dode boomstam groeien paddenstoelen. Emma: Mijn oma zegt dat paddenstoelen bankjes zijn voor kabouters.
Ik:
Wat grappig. Bestaan kabouters?
Emma:
Dat weet ik niet. Ik heb er nog nooit een gezien. Maar ze kunnen misschien wel bestaan.
We wandelen verder en pakken de draad weer op waar we gebleven waren.
Ik:
Ok Sam, dus als de mens het heeft gemaakt, dan is het geen natuur zeg jij he?
Sam:
Ik denk dat dat klopt.
Ik:
En wie heeft jou gemaakt?
Sam:
Mijn ouders.
Ik:
En ben jij dan natuur?
Sam:
Ja, mensen zijn ook natuur, dus ik ook. Maar dan klopt het niet meer wat ik net zei, want ik ben ook door mensen gemaakt.
Ik:
Best ingewikkeld he? En de mensen in het algemeen? Wie heeft de mensen gemaakt?
Sam:
Sommige mensen geloven dat God de mensen heeft gemaakt. Andere mensen zeggen dat apen mensen zijn geworden. Maar ik weet dan niet wie de apen heeft gemaakt.
Ik:
En wat geloven jullie?
Sam:
Ik weet het niet.
Emma: Ik denk niet dat God bestaat.
Ik:
En waarom denk je dat God niet bestaat Emma?
Emma: Omdat ik ‘m nog nooit gezien heb.
Ik: Moet je iets zien om te weten of geloven dat het bestaat? Kabouters bijvoorbeeld?
Emma:
Huh? Wat is er met kabouters?
Ik:
Nou, net bij die dode boomstam zei je dat je nog nooit een kabouter hebt gezien, maar dat ze misschien wel kunnen bestaan. Wat is het verschil met God dan?
Emma: Hmmmmm... misschien kan God dan toch wel bestaan.
Tweede gesprek:
Ik:
En, wat is jouw vraag over de natuur Daan?
Daan:
Nou, ik vroeg mij af: heeft een boom een ziel? Is dat een mooie vraag?
Ik:
Vind jij het een mooie vraag?
Daan:
Ja.
Ik:
Dan is het een mooie vraag 😉. Laten we eens kijken of we ‘m kunnen onderzoeken en beantwoorden. Dus jouw vraag is: heeft een boom een ziel? Tim, Liam: wat denken jullie?
Liam:
Dan zou je eerst moeten weten wat een ziel is.
Ik:
Scherp… Stapje terug dus eerst, vertel: wat is een ziel?
Daan:
Ik denk dat de ziel in mij zit en vertelt wie ik echt ben.
Liam:
Ik denk dat mijn ziel in mijn hart zit.
Tim:
Ik weet het niet wat het is. En ook niet waar ‘ie zit. Misschien wel door mijn hele lijf.
Ik:
Van je linker kleine teen tot aan je rechter oorlel?
Tim:
Haha, ja, misschien wel. Ik denk dat de ziel niet op een vaste plek zit, zoals een orgaan ofzo. Dus ik denk niet dat je ziel in je hart zit maar door je hele lijf stroomt.
Ik:
En wie of wat heeft er allemaal een ziel? Alleen mensen, of ook andere levende wezens?
Daan:
Dieren hebben ook een ziel, dat weet ik bijna wel zeker.
Liam:
Ik ook! Dieren kunnen voelen en hebben ook een ziel.
Tim:
Ik denk dat alles wat leeft een ziel heeft.
Daan:
Jaaaa, dat denk ik ook.
Ik:
Eerder tijdens deze wandeling hebben we al vastgesteld dat een boom leeft, toch?
Daan:
Ja, dus als alles wat leeft een ziel heeft, en een boom leeft, dan heeft een boom dus ook een ziel!
Ik:
Knap denkwerk mannen!
Daan:
Maar is het ook zo dan?
Ik:
Dat weet ik niet.
Tim:
Dat maakt ook niet uit, want je kunt het niet echt weten. Maar we hebben wel goed nagedacht over de vraag.
Ik:
Zo is het!
Enkele reacties na afloop van de kinderen zelf of via ouders:
- Ik vond het nog veel leuker dan ik van te voren had verwacht.
- Op school worden dit soort vragen eigenlijk nooit gesteld. Dat vind ik best jammer.
- Is het nu al voorbij?! Ik zou nog wel een tijdje door willen gaan, maar ben ook best een beetje moe van al dat denken.
- Tim heeft het heel leuk gehad en zit nog vol verhalen. Bedankt voor deze leuke middag!
Ook ik kijk terug op een ontzettend leuke, leerzame en waardevolle middag en bedank alle ouders en deelenemende kinderen voor hun aanmelding, enthousiasme, denkwerk en vertrouwen! Hou mijn website of Insta account in de gaten voor toekomstige activiteiten van Filosoferen met Kinderen.
Mijn overtuiging is dat filosofie in de praktijk gebracht moet worden en voor iedereen toegankelijk moet zijn. Daarom vind ik het belangrijk om activiteiten te organiseren waar mensen op een laagdrempelige manier en gratis kennis kunnen maken met filosofie. De zomer zijn wij iedere zondag weer te vinden op Theater Festival de Parade met het Filosofisch Spreekuur: 1 op 1 gesprekken van 15 min. waarin jij je denken kan komen onderzoeken. Nieuw dit jaar is de samenwerking met Brainwash, waarin wij hetzelfde concept hanteren, maar dan voor opnames om later online uitgezonden te worden: deel je levensvraag met ons en filosofen, theatermakers en schrijvers bieden jou inspiratie en verschillende perspectieven op jouw persoonlijke vraagstuk. De Parade strijkt dit jaar neer in Rotterdam, Den Haag, Amsterdam en Utrecht. Kijk voor meer informatie op de website van de Parade. In Ede kun je dit najaar deelnemen aan diverse activiteiten van Bespreek het Samen: dit programma wordt aangeboden door samenwerkende kerken in Ede. Het is voor iedereen toegankelijk, ongeacht kerkelijke afkomst of gezindte. Ook als je niet kerkelijk bent betrokken, bent je van harte welkom. Een afwisselend programma met veel interessante onderwerpen. Je kunt je hier samen met anderen verdiepen in vragen rond geloof, kunst, cultuur, filosofie en samenleving. Dit seizoen zal ik een lezing verzorgen over Taoïsme en kun je deelnemen aan een Socratisch Gesprek met als thema "vrijheid" (twee avonden). Kijk voor het hele programma op bespreekhetsamen-ede.nl/nl Wees welkom & graag tot ziens! Foto: Casper Koster, Theaterfotografie
Ik kijk terug op een 'unaniem belachelijk groot succes' 😉, in samenwerking met mijn lieftallige collega's, theaterfestival de Parade, theatergezelschap Vis a Vis en natuurlijk omroep HUMAN. Dank aan alle 300+ (!) enthousiaste deelnemers aan het Filosofisch Spreekuur. Het is fascinerend om te zien hoe je in slechts 15 min. tot een verdiepend gesprek kan komen en dit tot nieuwe inzichten kan leiden! Een thema dat vaker voorbijkwam was loslaten. Vaak in combinatie met het begrip controle. Een van de vragen die daaruit voortkwam was: "verlies ik iets als ik loslaat?" Ook tijd voor mij nu om de Filosofische Festival Zomer los te laten 😉. Op naar een volgend seizoen!